Οι Ελληνες γιατροί «καίγονται» πριν από την ειδικότητα

Τελικά για όλα υπάρχει μια εξήγηση. Πώς να μη νιώθουμε απογοητευμένοι από το Εθνικό Σύστημα Υγείας και εξουθενωμένοι και μόνο στη σκέψη ότι (χτύπα ξύλο) θα χρειαστεί να το αντιμετωπίσουμε; Πριν από μας, το ίδιο «Σύστημα» έχει καταφέρει να εξοντώσει τους ίδιους τους γιατρούς.

Και από νωρίς μάλιστα. Μια πολύ ενδιαφέρουσα έρευνα μιας ομάδας νέων γιατρών, η οποία δημοσιεύθηκε στο έγκριτο περιοδικό Human Resources for Health, αποκαλύπτει ότι το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης, έχει «χτυπήσει» έναν στους δύο Ελληνες γιατρούς ήδη από το στάδιο της ειδικότητας!

Το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης, γνωστό και ως burnout, περιγράφει την κοινή -όπως όλα δείχνουν- κατάσταση κατά την οποία οι εργαζόμενοι αισθάνονται εξάντληση, απoπρo-σωπoπoίηση και αίσθημα αναπo-τελεσματικότητας στη δουλειά τους. Αφορά κυρίως γιατρούς, νoσηλευτές, εκπαιδευτικούς και κoινωνικoύς λειτoυργoύς, λόγω της συναισθηματικής και ψυχoλoγικής επιβάρυνσης πoυ δέχονται αυτοί οι επαγγελματίες, οι οποίοι αρχίζουν σταδιακά να εκφράζουν το έντονο αυτό αίσθημα ματαίωσης με συναισθηματική απομάκρυνση, αδιαφορία, προσβλητική συμπεριφορά και κυνισμό προς τους ανθρώπους που έρχονται σε επαφή, αλλά και προς την ίδια τους την εργασία. Ενα διάχυτο «δε βαριέσαι...». Την ίδια ώρα, οι ίδιοι μπορεί να εμφανίζουν μια σειρά ψυχολογικά, αλλά και σωματικά συμπτώματα: εναλλαγές στη διάθεση, άγχος, κατάθλιψη, επιθετικότητα, μέχρι αϋπνίες και πονοκεφάλους.

Σύμφωνα πάντως με την έρευνα «Burnout και ικανοποίηση από την ιατρική εκπαίδευση στην Ελλάδα», την οποία πραγματοποίησαν η Εταιρεία Νέων Ιατρών και Επιστημόνων Υγείας (Μσάουελ, Κεραμάρης, Τασούλης, Κολοκυθάς, Συρμός, Παραράς), η Κλινική Κοινωνικής και Οικογενειακής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης (καθηγητής κ. Χ. Λιονής) και η Ιατρική Εταιρεία Αθηνών (δρ Ε. Θηραίος), το 49,5% των ειδικευόμενων γιατρών πληρούν όλα τα κριτήρια του συνδρόμου, ενώ ένα 31,8% εμφανίζουν υψηλές τιμές σε όλες τις σχετικές παραμέτρους.

Οι πιο απογοητευμένοι

«Το εντυπωσιακό είναι ότι παρ’ όλο που θέσαμε πολύ αυστηρά κριτήρια, τα ποσοστά επαγγελματικής εξουθένωσης στους Ελληνες ειδικευόμενους γιατρούς είναι δύο φορές υψηλότερα από αυτά των Ευρωπαίων συναδέλφων τους», σχολιάζει στην «Κ» ο πρόεδρος της Εταιρείας Νέων Ιατρών και Επιστημόνων Υγείας κ. Παύλος Μσάουελ. Και ου γαρ έρχεται μόνον. Οπως λέει ο ίδιος, οι ειδικευόμενοι γιατροί εμφανίζονται απαισιόδοξοι για τις μελλοντικές προοπτικές εργασίας τους, ενώ επίσης περίπου 1 στους 3 είναι απογοητευμένοι συνολικά από την εκπαίδευσή τους κατά τη διάρκεια της ειδικότητας.

Κάτι που φαίνεται να απασχολεί πολύ τους νέους γιατρούς, και να συμβάλει στα υψηλά επίπεδα εξουθένωσής τους, είναι η... λάντζα που καθημερινά καλούνται να φέρουν σε πέρας. Σχεδόν τρεις τους πέντε θεωρούν ότι έχουν να αντιμετωπίσουν «βουνά» γραφειοκρατικής δουλειάς κάθε μέρα, γεγονός που τους αποπροσανατολίζει από το έργο τους -από τον λόγο που επέλεξαν αυτό το επάγγελμα. Σε πολύ υψηλά ποσοστά επίσης (22,3%), οι γιατροί δηλώνουν ότι δεν είναι ικανοποιημένοι από τα θεραπευτικά καθήκοντα που τους απονέμονται, αλλά και ότι οι προϊσταμένοί τους δεν ενδιαφέρονται για την εκπαίδευσή τους. Το 46,6% επίσης θεωρούν ότι θα είναι πολύ δύσκολο να βρουν ή να διατηρήσουν τη δουλειά τους ως γιατροί στο μέλλον.

Η μελέτη ανίχνευσε επίσης τις απόψεις των ειδικευόμενων γιατρών απέναντι στην Οδηγία για τον Χρόνο Εργασίας (Εuropean Working Time Directive, EWTD), η οποία καθορίζει το ανώτατο όριο ωρών εργασίας σε 48-56 ώρες την εβδομάδα και η οποία, σύμφωνα με τον κ. Μσάουελ, η Ελλάδα ήταν υποχρεωμένη να εφαρμόσει πλήρως έως τον Αύγουστο του 2009. «Κάτι που φυσικά δεν έγινε. Κι όμως, η συντριπτική πλειονότητα των γιατρών είναι αναφανδόν υπέρ της εφαρμογής της Οδηγίας». Πράγματι, σύμφωνα με την έρευνα, το 74,9% των νέων γιατρών θεωρούν ότι είναι απαραίτητο να εφαρμοστεί, ενώ το 74,3% πιστεύουν ότι αυτό θα ήταν ευεργετικό τόσο για την προσωπική όσο και για την κοινωνική τους ζωή. Περισσότεροι από τους μισούς, επίσης, το 55,9%, δεν αρνούνται ότι η μείωση του ωραρίου εργασίας θα είχε θετική επίδραση και στην ποιότητα της εκπαίδευσής τους.

Αξίζει να σημειωθεί, πάντως, ότι η ειδικότητα είναι μια περίοδος μεγάλου στρες για τους γιατρούς, που καλούνται να δουλέψουν πάρα πολλές ώρες και με ολοένα αυξανόμενες ευθύνες. Το θέμα είναι όλα αυτά να μεταφράζονται σε μεγαλύτερη γνώση, σε εμπειρία. «Δεν είναι πάντα έτσι», αναφέρουν οι ερευνητές, τονίζοντας ότι η υπερσυσσώρευση ευθυνών σε συνδυασμό με τη βιολογική κόπωση αποτελούν εύφορο πεδίο για burnout. Και τα υψηλά επίπεδα επαγγελματικής εξουθένωσης, σύμφωνα με τα διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα, μπορεί να οδηγήσουν σε κακή ποιότητα δουλειάς, λανθασμένες εκτιμήσεις κ.ά.

«Ποιο θα μπορούσε να είναι το μέλλον του Εθνικού Συστήματος Υγείας όταν τα μυαλά του “καίγονται” ήδη από το στάδιο της ειδίκευσής τους;» καταλήγει ο Παύλος Μσάουελ. Η έρευνα διεξήχθη σε δείγμα 311 ειδικευόμενων γιατρών από 8 μεγάλα δημόσια νοσοκομεία της Αθήνας, του Ηρακλείου και του Βόλου, με τη μέθοδο των ερωτηματολογίων.