Το Εθνικό Σύστημα Υγείας (1983) δεν ανταποκρίνεται στις σημερινές απαιτήσεις της Κοινωνίας και είναι ο αποδέκτης σφοδρής κριτικής απ' όλες τις πλευρές. Για το «τις» και «τι πταίει» υπάρχουν ριζικές διαφωνίες.
Σε τι έχει αποτύχει το Σύστημα;
Σε τι έχει αποτύχει το Σύστημα;
1 Η Δημόσια Υγεία «είναι η επιστήμη και τέχνη της πρόληψης» (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας).
α) Η διασφάλιση των υγιεινών περιβαλλοντικών συνθηκών (ατμόσφαιρα, νερό, τρόφιμα): οι μετρήσεις δείχνουν ότι η χώρα μας παρουσιάζει χαμηλές επιδόσεις.
β) Η ενημέρωση των πολιτών για τις βλαβερές επιδράσεις του καπνίσματος, του αλκοόλ και της μη χρησιμοποίησης ζώνης ασφαλείας είναι ατελέστατη. Οπου υπήρξε συστηματική προσπάθεια, τα μέτρα απέδωσαν. Στη Μεγάλη Βρετανία το ποσοστό καπνίσματος στα παιδιά έπεσε από το 20% το 1996 στο 7 - 11% ενώ στη χώρα μας οι δείκτες δείχνουν μάλλον αύξηση. Και για τη χρήση αλκοόλ το χαμηλό κόστος, η ελεύθερη προμήθεια και η ανεξέλεγκτη διαφήμιση συντελούν στην ευνοϊκή διάδοση της χρήσης του.
2 Στην παραγωγή του έμψυχου υλικού επαγγελμάτων υγείας, ο προγραμματισμός είναι ανύπαρκτος
α) Υπάρχει τραγική έλλειψη νοσηλευτών/τριών. Τα κενά και οι ελλείψεις αποτελούν βασικό παράγοντα δυσλειτουργίας των νοσοκομείων. Εστω και αν το σύνολο των διαθέσιμων διπλωματούχων νοσηλευτών/τριών προσληφθεί, θα παραμείνουν μεγάλα κενά.
Είναι επάναγκες να επανασχεδιασθεί η παραγωγή νέων, ικανών νοσηλευτών και να δοθούν κίνητρα.
β) Στους γιατρούς, αντιθέτως, υπάρχει υπερπαραγωγή. Οταν ο αριθμός των γιατρών αυξάνει υπέρμετρα, η ποιότητα παροχής υπηρεσιών υγείας υποβαθμίζεται.
Τα φαινόμενα δόλιων ιατρογενών πράξεων αυξάνουν και η διαπροσωπική ιπποκράτεια σχέση γιατρού- ασθενούς ευτελίζεται.
γ) Πολλά από τα στελέχη διοικήσεως δεν διαθέτουν τις απαιτούμενες γνώσεις Ιατρικής Οικονομίας και Διοίκησης Μονάδων Υγείας. Είναι αναγκαία η επιμόρφωση του υπάρχοντος δυναμικού (υποτροφίες, σεμινάρια) καθώς και η παραγωγή πτυχιούχων πανεπιστημιακού επιπέδου στους τομείς αυτούς.
3 Στην Ιατρική Οικονομία: Η παροχή υπηρεσιών υγείας σήμερα είναι μια πολύ δαπανηρή υπόθεση, σε παγκόσμια κλίμακα.
Σε πολλές χώρες ποσοστό μεγαλύτερο του 10% του ΑΕΠ απορροφάται από τον Τομέα Υγεία. Στη χώρα μας ήδη πλησιάζει το 10% (δημόσιο και ιδιωτικό τομέα).
α) Οι αλματώδεις πρόοδοι της Βιοϊατρικής Τεχνολογίας και η συχνή δημιουργία άλλων οργάνων νεότερης γενεάς.
β) Οι προμήθειες υλικών και φαρμάκων συχνά κινούνται σε μια γκρίζα περιοχή. Χρειάζεται εξορθολογισμός των προμηθειών. Η δημιουργία κεντρικού φορέα, που πρόσφατα καθιέρωσε το υπουργείο Υγείας, αποτελεί θετική ενέργεια.
Η εφαρμογή επίσης κανόνων δεοντολογίας, ώστε να εξαλειφθούν τα δαιμόνια της παραοικονομίας.
Στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο επιβάλαμε αναδιαπραγμάτευση -και για τα ίδια προϊόντα- επιτύχαμε την εξοικονόμηση περίπου 7 εκατ. ευρώ ετησίως(!).
4 Στροφή στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα, όπως πρόσφατα αποφασίσθηκε και η οποία έχει υποβαθμιστεί. Σύμφωνα με την Διακήρυξη της Αλμα Ατα», «...η πρωτοβάθμια φροντίδα αποτελεί τον κεντρικό μοχλό και το επίκεντρο...» κάθε συστήματος υγείας.
Η αναβίωση της μορφής του οικογενειακού γιατρού, που στη χώρα μας παραδοσιακά παρείχε τις υπηρεσίες του στο παρελθόν προς τους πολίτες, που θα λειτουργεί στο πλέγμα οικογενειακός γιατρός -αγροτικό ιατρείο- κέντρα υγείας περιφερειακού ή αστικού τύπου, θα παρέχει υπηρεσίες ανθρώπινες και προσπελάσιμες και θ' αποσυμφορήσουν σημαντικά τα νοσοκομεία. Προϋπόθεση είναι η εξασφάλιση επαρκούς αριθμού γενικών γιατρών. Σήμερα διαθέτουμε μόλις 800 ενώ χρειαζόμαστε πλέον των 5.000.
Η αναβίωση της μορφής του οικογενειακού γιατρού, που στη χώρα μας παραδοσιακά παρείχε τις υπηρεσίες του στο παρελθόν προς τους πολίτες, που θα λειτουργεί στο πλέγμα οικογενειακός γιατρός -αγροτικό ιατρείο- κέντρα υγείας περιφερειακού ή αστικού τύπου, θα παρέχει υπηρεσίες ανθρώπινες και προσπελάσιμες και θ' αποσυμφορήσουν σημαντικά τα νοσοκομεία. Προϋπόθεση είναι η εξασφάλιση επαρκούς αριθμού γενικών γιατρών. Σήμερα διαθέτουμε μόλις 800 ενώ χρειαζόμαστε πλέον των 5.000.
5 Δευτεροβάθμια και Τριτοβάθμια Φροντίδα. Η υποδομή νοσοκομείων, σε αρκετές περιφέρειες, έχει σημαντικά βελτιωθεί.
Τα νοσοκομεία μας, όμως, είναι σπάταλα και ευρω-βόρα. Ηδη τα νοσοκομεία παρουσιάζουν χρέη που εγγίζουν τα 3 δισ. ευρώ, ενώ προηγούμενες ρυθμίσεις είχαν γίνει το 2001 και το 2004.
Απαιτείται ένα νέο μοντέλο διοίκησης και διαχείρισης. Προς τούτο:
α) Κάθε νοσοκομείο είναι σωστό ν' αποτελεί αυτοτελή διοικητική και οικονομική μονάδα.
β) Να διαφυλαχθεί ο δημόσιος χαρακτήρας των νοσοκομείων. Η συνύπαρξη και συνεργασία όμως με τον ιδιωτικό τομέα, ο οποίος σήμερα καλύπτει το 50% των αναγκών, θα πρέπει να ενθαρρυνθεί, δρώντας συμπληρωματικά.
γ) Κάθε νοσοκομείο θα πρέπει ν' αναπτύξει ιδιαίτερες ικανότητες στην εξειδικευμένη αντιμετώπιση ορισμένων παθήσεων.
δ) Οι εργασιακές σχέσεις των γιατρών θα μπορούν να είναι πλήρους, αλλά όχι αποκλειστικής απασχόλησης (Geographical Full - Time) με τη συμμετοχή και εξωτερικών συνεργατών.
ε) Το κράτος θα πρέπει πάντα να διατηρεί τον ποιοτικό έλεγχο και τον έλεγχο νομιμότητας.
στ) Εξορθολογισμός των τιμών ιατρικών πράξεων και καθιέρωση σταθερών στην κατανάλωση υλικών.
Τα νοσοκομεία μας, όμως, είναι σπάταλα και ευρω-βόρα. Ηδη τα νοσοκομεία παρουσιάζουν χρέη που εγγίζουν τα 3 δισ. ευρώ, ενώ προηγούμενες ρυθμίσεις είχαν γίνει το 2001 και το 2004.
Απαιτείται ένα νέο μοντέλο διοίκησης και διαχείρισης. Προς τούτο:
α) Κάθε νοσοκομείο είναι σωστό ν' αποτελεί αυτοτελή διοικητική και οικονομική μονάδα.
β) Να διαφυλαχθεί ο δημόσιος χαρακτήρας των νοσοκομείων. Η συνύπαρξη και συνεργασία όμως με τον ιδιωτικό τομέα, ο οποίος σήμερα καλύπτει το 50% των αναγκών, θα πρέπει να ενθαρρυνθεί, δρώντας συμπληρωματικά.
γ) Κάθε νοσοκομείο θα πρέπει ν' αναπτύξει ιδιαίτερες ικανότητες στην εξειδικευμένη αντιμετώπιση ορισμένων παθήσεων.
δ) Οι εργασιακές σχέσεις των γιατρών θα μπορούν να είναι πλήρους, αλλά όχι αποκλειστικής απασχόλησης (Geographical Full - Time) με τη συμμετοχή και εξωτερικών συνεργατών.
ε) Το κράτος θα πρέπει πάντα να διατηρεί τον ποιοτικό έλεγχο και τον έλεγχο νομιμότητας.
στ) Εξορθολογισμός των τιμών ιατρικών πράξεων και καθιέρωση σταθερών στην κατανάλωση υλικών.
6 Η μεταπτυχιακή εκπαίδευση της χώρας πάσχει βαρέως.
α) Η χορήγηση ειδικοτήτων γίνεται με τρόπο πρωτοφανή (λίστα αναμονής 5 ή και 10 ετών). Είναι καιρός πλέον να εφαρμοσθεί ένα αξιοκρατικό και συνάμα αντικειμενικό σύστημα επιλογής.
β) Η διά βίου εκπαίδευση δεν είναι θεσμοθετημένη στη χώρα μας. Στην ιατρική κάθε 10 χρόνια αλλάζει το 30% των γνώσεων. Είναι αναγκαία η εφαρμογή συνεχιζόμενης εκπαίδευσης, με υποχρεωτική ανανέωση της άδειας ασκήσεως επαγγέλματος ανά δεκαετία. Ο περίφημος γιατρός Osler είπε: «Είναι περίεργο με πόσο λίγο διάβασμα μπορεί ένας γιατρός ν' ασκεί ιατρική. Δεν είναι καθόλου περίεργο, όμως, πόσο άσχημα την κάνει»!
Με όλες αυτές τις ελλείψεις, τις ατέλειες και τις στρεβλώσεις δεν είναι καθόλου παράδοξο, γιατί όλοι οι φορείς αναγνωρίζουν ότι πρέπει ν' αλλάξει το Σύστημα Υγείας.
Η υγεία «είναι το άριστον», είπε ο Αριστοτέλης. Και γι' αυτό, στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που υπάρχουν, ζητείται συναίνεση.
α) Η χορήγηση ειδικοτήτων γίνεται με τρόπο πρωτοφανή (λίστα αναμονής 5 ή και 10 ετών). Είναι καιρός πλέον να εφαρμοσθεί ένα αξιοκρατικό και συνάμα αντικειμενικό σύστημα επιλογής.
β) Η διά βίου εκπαίδευση δεν είναι θεσμοθετημένη στη χώρα μας. Στην ιατρική κάθε 10 χρόνια αλλάζει το 30% των γνώσεων. Είναι αναγκαία η εφαρμογή συνεχιζόμενης εκπαίδευσης, με υποχρεωτική ανανέωση της άδειας ασκήσεως επαγγέλματος ανά δεκαετία. Ο περίφημος γιατρός Osler είπε: «Είναι περίεργο με πόσο λίγο διάβασμα μπορεί ένας γιατρός ν' ασκεί ιατρική. Δεν είναι καθόλου περίεργο, όμως, πόσο άσχημα την κάνει»!
Με όλες αυτές τις ελλείψεις, τις ατέλειες και τις στρεβλώσεις δεν είναι καθόλου παράδοξο, γιατί όλοι οι φορείς αναγνωρίζουν ότι πρέπει ν' αλλάξει το Σύστημα Υγείας.
Η υγεία «είναι το άριστον», είπε ο Αριστοτέλης. Και γι' αυτό, στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που υπάρχουν, ζητείται συναίνεση.
Άρθρο του ΓΙΑΝΝΗ Δ. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ: ομότιμος καθηγητής Ιατρικής Παν/μίου Αθηνών, πρόεδρος Ωνασείου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου, πρόεδρος Εθνικής Επιτροπής Δεοντολογίας, πρόεδρος επιστημονικού συμβουλίου νοσοκομείου «Ερρίκος Ντυνάν».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου