Διαχείριση πρωτοβάθμιας περίθαλψης στη χώρα μας σε καιρό πανδημίας και μετά

Γράφει ο Νίκος Πολύζος, Καθηγητής Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

Η σοβαρή κρίση στη δημόσια υγεία, στη χώρα μας είχε καλή πολιτική και επιχειρησιακή διαχείριση, με μικρές, ίσως, καθυστερήσεις, και με τα γνωστά προβλήματα «ατομισμού» κάποιων από μας. Αναμένουμε τη 2η φάση. Αυτό που, ίσως, προξένησε εντύπωση ήταν δηλώσεις «ειδικών» να τηλεφωνούμε στο «γιατρό μας» (σε περίπτωση συμπτωμάτων).

Προφανώς, δεν εννοούσαν προσωπικό (ή/και οικογενειακό) γιατρό, που, αν και θεσμοθετήθηκε, δεν εφαρμόσθηκε, πλήρως, διαχρονικά. Γι αυτό η επίκληση αφορούσε κυρίως ιδιώτες γιατρούς, στους οποίους, κατά πλειοψηφία, όλοι-ες μας απευθυνόμαστε, ιδιαίτερα στα αστικά κέντρα και δευτερευόντως στα ιατρεία ή επείγοντα τμήματα των νοσοκομείων, ή/και άλλων υπηρεσιών, των οποίων ο κύριος στόχος δεν είναι αυτός και χρήζει επανεξέτασης με το πέρασμα της 1ης φάσης.

Το σύστημα υγείας διαθέτει περίπου 2.000 σημεία («κτίρια») παροχής Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ), όπως περιφερειακά (αγροτικά) ιατρεία, Τοπικές Μονάδες Υγείας (ΤΟΜΥ), κυρίως σε αστικές περιοχές, Κέντρα Υγείας σε κωμοπόλεις, κυρίως της υπαίθρου χώρας, και ανάλογες μονάδες στα αστικά κέντρα (πρώην ΙΚΑ ή ΕΟΠΥΥ και κατόπιν ΠΕΔΥ). Σε αυτά προστίθενται, κατά καιρούς, ιδιώτες γενικοί ή ειδικοί γιατροί, που συμβάλλονται με τον ΕΟΠΥΥ.

Υπάρχουν («προσωπικοί») γιατροί (άνω των 2000), που είναι εγγεγραμμένοι στο σύστημα Ηλεκτρονικού Φακέλου Υγείας (ΗΦΥ) της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Κοινωνικής Ασφάλισης (ΗΔΙΚΑ), και λοιποί επαγγελματίες υγείας, που υπηρετούν στις εξω-νοσοκομειακές δομές του ΕΣΥ, ενώ λίγοι («προσωπικοί» γιατροί) έχουν συμβληθεί με τον ΕΟΠΥΥ (άνω των 500 εγγεγραμμένων στο σύστημα ΗΦΥ της ΗΔΙΚΑ).

Όμως, αφενός δεν επαρκούν για όλο τον πληθυσμό και αφετέρου δεν είναι «οργανωμένοι», σε ένα ενιαίο, ανά περιφέρεια, νομό, δήμο και διαμέρισμα σύστημα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, με ανάλογη αποζημίωση-αμοιβή, π.χ. κατά κεφαλήν ασφαλισμένου, ως μια από τις τελευταίες χώρες, που καλό είναι να γίνει η εφαρμογή αυτή.

Επιπλέον, λόγω έλλειψης ενημέρωσης ή εμπιστοσύνης των πολιτών, εκτιμάται ότι έχει εγγραφεί μόνο 15% του πληθυσμού, ενώ το 5% αναμένει λόγω ελλείψεων, με το υπόλοιπο 80% περίπου να είναι εκτός «συστήματος» (θα μπορούσε άμεσα και οργανωμένα να μειωθεί στο 50%).

Το σύστημα υγείας βγαίνει πιο δυνατό σε ανθρώπινους, υλικούς, οικονομικούς κ.α. πόρους. Όμως, είναι ευκαιρία να βγει, κι από αυτή την κρίση, με ένα ολοκληρωμένο και σύγχρονο σύστημα και πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, στο οποίο τα παιδιά θα έχουν τον προσωπικό τους παιδίατρο (εκτίμηση για 1000 παιδιάτρους) και οι ενήλικες τον προσωπικό-οικογενειακό τους, επιτέλους γιατρό (εκτίμηση για 4000 γενικούς γιατρούς ή παθολόγους κ.α.), με πληθυσμιακά κι άλλα κριτήρια.

Ο ΕΟΠΥΥ πρέπει ή μπορεί να αναλάβει αυτό το ρόλο, όπως σε ανάλογα αναπτυγμένα συστήματα υγείας, αλλά κι ο ιδρυτικός του ρόλος πρόβλεπε. Κι αυτό δύναται να συνδυασθεί και με τον ΗΦΥ κάθε πολίτη, που ήδη έχει υλοποιηθεί από την ΗΔΙΚΑ, αν και χρήζει βελτίωσης. Η ΗΔΙΚΑ, εκτός της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, ανέλαβε και την άυλη συνταγογράφηση, επιτυχώς, η οποία όμως πρέπει να ενταχθεί και στον ΗΦΥ, υπό τις οδηγίες του ΕΟΠΥΥ.

Έχει, πια, νόημα μια «καμπάνια» να γραφτούμε όλοι εκεί από όπου μπορούν να προκύψουν στοιχεία, μητρώα, πρωτόκολλα, για όλες τις ασθένειες (και εν μέρει και με παρακολούθηση των νοσούντων από COVID19). Αν κάποιος θελήσει να μιλήσει για επιπλέον κόστος, θα του θυμίσω ότι αυτό καταβάλλεται διάσπαρτα σήμερα ή/και μπορεί να εξοικονομηθεί από άσκοπες εξετάσεις (όχι για κορωνοϊό κ.α.), που διενεργούνται από την έλλειψη όλων των ανωτέρω. Σε κάθε περίπτωση υπάρχουν ή δύναται να ανατεθούν μελέτες ή/και σχέδια, άμεσα, αν αυτό απαιτείται.

Ας τα λάβουν υπόψη τους όσοι κατευθύνουν την πολιτική υγείας, και ας τα δουν κι ως ευκαιρία διαρθρωτικών παρεμβάσεων, που θα αφήσει και «οφέλη». Βέβαια, το δίκτυο ΠΦΥ χρειάζεται αποτελεσματική και αποδοτική Διοίκηση, συνεργαζόμενο με το δίκτυο Νοσοκομείων, ιδιαίτερα των Τμημάτων Επειγόντων Περιστατικών, που πρέπει να διαθέτουν, πλήρως, πχ τα μισά περίπου δημόσια νοσοκομεία της χώρας, ενισχυόμενα και από ιδιωτικά, πιστοποιημένα.

Κι εδώ το management πρέπει να γίνεται με σύγχρονο, και όχι αναχρονιστικό, τρόπο. Τώρα, προέχει ο σχεδιασμός της επόμενης ημέρας, που ξεκίνησε. Επιπροσθέτως, ας προσεχθούν τα νησιά του Αιγαίου, κ.α., που, με προϋποθέσεις, μπορούν να συμβάλλουν στην ανάκαμψη, μέσω και του τουρισμού, αφού η χώρα ελπίζουμε να αποτελέσει από τους ασφαλείς για όλους προορισμούς.