Απρόθυμοι για τα γενόσημα

Του Γιώργου Σαχίνη

Αν και η προώθηση της χρήσης των γενόσημων αποτέλεσε την "σημαία" του υπουργείου Υγείας και βασικό άξονα στην προσπάθεια περιορισμού της φαρμακευτικής δαπάνης, φαίνεται ότι τα νοσοκομεία - κατά κύριο λόγο τα πανεπιστημιακά - και οι γιατροί δεν είναι ιδιαίτερα "πρόθυμοι" να εφαρμόσουν τις σχετικές οδηγίες.

Μάλιστα, η άρνηση των γιατρών λαμβάνει περίπου διαστάσεις «πραξικοπήματος», αφού ουσιαστικά αρνούνται να υπακούσουν στις εντολές του υπουργείου Υγείας και τις σχετικές μνημονιακές διατάξεις για τη χορήγηση γενόσημων φαρμάκων αντί των πρωτοτύπων.

Όπως αποκαλύπτει σχετική μελέτη της προϊσταμένης του Οικονομικού Τμήματος του νοσοκομείου Ελπίδας -Γωγώς Οικονομοπούλου, που φιλοξενείται στο επιστημονικό περιοδικό "Επιθεώρηση Υγείας" και αποκαλύπτεται από την ιστοσελίδα ygeia360º.gr, αντί του 50% που έχει ορίσει το υπουργείο Υγείας, η χρήση των γενόσημων ανέρχεται μόλις στο 30%.

Το ποσοστό αυτό είναι επί της ουσίας ακόμη χαμηλότερο γιατί στα μεγάλα δημόσια νοσοκομεία, και ειδικά στα πανεπιστημιακά, η αντικατάσταση των πρωτότυπων φαρμάκων από τα γενόσημα είναι μικρότερη, αλλά ο μέσος όρος ανεβαίνει εξαιτίας των μικρότερων νοσοκομείων που φαίνεται να έχουν συμμορφωθεί περισσότερο σε αυτή την οδηγία.

Ισχυρά κίνητρα

Σύμφωνα πάντα με την έρευνα, προφανώς το ιατρικό σώμα αρνείται να εφαρμόσει τις σχετικές εντολές γιατί «έχει ισχυρά κίνητρα ανυπακοής» και επισημαίνεται ότι από τον Απρίλιο του 2012 και μετά δεν υπάρχουν προσβάσιμα επίσημα στοιχεία, οπότε η ποιοτική ανάλυση της νοσοκομειακής συμπεριφοράς ως προς τη χρήση γενόσημων φαρμάκων περιορίζεται αναγκαστικά στο 15μηνο διάστημα Ιανουαρίου 2011-Μαρτίου 2012.

Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2011 η χρήση γενόσημων (και εκτός πατέντας) φαρμάκων στα νοσοκομεία του ΕΣΥ σε εθνικό μέσο όρο ανερχόταν σε 16% της συνολικής φαρμακευτικής δαπάνης. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Υγείας, στο τέλος του 2011 το ποσοστό αυτό ήταν 26%.

Το πρώτο τρίμηνο του 2012 το μέσο ποσοστό στο σύνολο των 7 Υ.ΠΕ. και 131 δημόσιων νοσοκομείων έφτασε στο 30%.

Τα πανεπιστημιακά νοσοκομεία παρουσίασαν σημαντική υστέρηση στη χρήση γενοσήμων. Το γεγονός αυτό είναι ιδιαίτερης σημασίας, καθώς τα 9 πανεπιστημιακά νοσοκομεία απορροφούν το 26,48% (2011) της φαρμακευτικής δαπάνης του συνόλου των 131 νοσοκομείων του ΕΣΥ και επιπλέον διαθέτουν μόλις το 19,6% του συνολικού αριθμού ανεπτυγμένων κλινών.  

"Φαρμακοβόρο" το ΠΑΓΝΗ

Αν και το ΠΓΝ Ρίου-Πάτρας εμφάνισε το υψηλότερο ποσοστό χρήσης γενόσημων (36% το 2011), το φαρμακευτικό κόστος ανά ασθενή (556 το 2011) είναι από τα υψηλότερα της κατηγορίας. Το ίδιο ισχύει για τα Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία Ηρακλείου Κρήτης, Αλεξανδρούπολης και "Αττικόν", τα οποία επιπλέον δε διακρίθηκαν ως προς την ποσοστιαία χρήση γενοσήμων.

Αντιθέτως το φαρμακευτικό κόστος συγκρατήθηκε στα Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία Ιωαννίνων (299 το 2011) και "Παπαγεωργίου" Θεσσαλονίκης (357 το 2011).

Η προώθηση γενόσημων δεν απασχόλησε το νοσοκομείο "Α. Συγγρός", αλλά η πρόοδος στον τομέα των γενόσημων αντιρετροϊκών φαρμάκων καθιστά δυσχερή τη δικαιολόγηση της πλήρους αποφυγής της χρήσης τους.

Γενικώς ο μέσος όρος χρήσης γενόσημων φαρμάκων στα 9 Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία ήταν 20,4% το 2011 και 21,6% το πρώτο τρίμηνο του 2012, ενώ ο μέσος όρος κόστους φαρμάκων ανά νοσηλευθέντα ασθενή ήταν 718 ευρώ το 2011.

Παιδιατρικά και ογκολογικά

Αντιφατικά είναι τα στοιχεία για τη χρήση γενόσημων φαρμάκων από τα παιδιατρικά νοσοκομεία. Το νοσοκομείο "Αγία Σοφία" είχε χαμηλή "επίδοση" το 2011, με 8%, και η αύξηση στο 13% το 2012 δε θεωρείται αξιόλογη.

Τα αντίστοιχα στοιχεία για το "Αγλ. Κυριακού" ήταν 25% το 2011 και 23% το 2012, ενώ αντίστροφη πορεία είχε το "Καραμανδάνειο" Πάτρας, από 21% το 2011, σε 24% το 2012.

Αξιοσημείωτη ήταν η επίδοση του Νοσοκομείου Παίδων Πεντέλης, με 19% χρήση γενόσημων το 2011 και 65% το α' τρίμηνο του 2012. Σε ό,τι αφορά τα ογκολογικά νοσοκομεία, που καταναλώνουν το 11,47% της εθνικής νοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης, η χρήση των γενοσήμων είναι μικρή, πιθανόν επειδή δεν είναι εύκολη η υποκατάσταση πρωτότυπων ογκολογικών φαρμάκων.

Αντίθετα στα ψυχιατρικά νοσοκομεία, η χρήση γενόσημων φαρμάκων είναι πάνω από 45%, εκτός από τα ψυχιατρικά νοσοκομεία της Τρίπολης, των Χανίων και της Λέρου, όπου τα ποσοστά κυμαίνονται από 28% έως 34% γα το 2012.

Οι πρωταθλητές

Είκοσι δημόσια νοσοκομεία είναι οι πρωταθλητές στη φαρμακευτική δαπάνη. Στα νοσοκομεία αυτά πραγματοποιείται το μέγιστο μέρος της συνολικής φαρμακευτικής δαπάνης, άνω του 65%, ενώ τα υπόλοιπα νοσοκομεία του ΕΣΥ περιορίζονται σε ποσοστό μικρότερο του 35%. Ωστόσο, τα 20 αυτά νοσοκομεία φιλοξένησαν μόνο το 42,2% του συνόλου των νοσηλευθέντων. Ανάμεσά τους το ΠΑΓΝΗ, που, παρά τις εξοικονομήσεις και κυρίως εξαιτίας του βάρους που σηκώνει ως το μοναδικό Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο στη νότια Ελλάδα, φιγουράρει στην έβδομη θέση των πλέον "φαρμακοβόρων" νοσοκομείων της χώρας.

Τα 20 αυτά νοσοκομεία (στοιχεία χρήσης γενόσημων φαρμάκων για το α' τρίμηνο του 2012) είναι τα εξής: Μεταξά (17%), Άγιος Σάββας (30%), Θεαγένειο (21%), Λαϊκό (24%), Ευαγγελισμός (26%), Ιπποκράτειο (12%), ΠΓΝ Ηρακλείου Κρήτης (27%), ΠΓΝ Ρίου (33%), "Γ. Γεννηματάς" Αθηνών (48%), ΠΓΝ Αλεξανδρούπολης (17%), ΕΕΣ (46%), "Αττικόν" (21%), Ιπποκράτειο Αθηνών (24%), ΑΧΕΠΑ (20%), "Σωτηρία" (29%), ΠΓΝ Λάρισας (28%), Γ. Παπανικολάου (44%), Γ. Παπαγεωργίου (24%), "Αγία Σοφία" (13%) και ΠΓΝ Ιωαννίνων (23%).