Αφιερωμένο σε όλους τους ειδικευόμενους

Αν στην αρχή η δουλειά σας μοιάζει να είναι η τέλεια εργασία, η λύση σε όλα τα προβλήματά σας,
αν έχετε ιδιαίτερα υψηλές ελπίδες και προσδοκίες,
αν προτιμάτε να εργάζεστε από το να χαλαρώνετε ή να κάνετε άλλα πράγματα,

τότε θα πρέπει να προσέξτε:

ανήκετε στην ομάδα υψηλού κινδύνου για την πιο ύπουλη και τραγική μορφή εργασιακού στρες, την εργασιακή εξουθένωση.

Η εργασιακή εξουθένωση είναι μια κατάσταση φυσικής, ψυχολογικής, συναισθηματικής, και διανοητικής εξάντλησης που προέρχεται από μη ρεαλιστικά υψηλές προσδοκίες και στόχους που είναι αδύνατο να εκπληρωθούν.

Η πιθανότητα για εργασιακή εξουθένωση αυξάνεται δραματικά ανάλογα με το χαρακτήρα και την προσωπικότητα του καθενός, τον τόπο και τη φύση της εργασίας του. Αν λοιπόν είστε ένας σκληρά εργαζόμενος άνθρωπος που δίνει το 100% των δυνάμεων του στην εργασία του, είστε ιδεαλιστής, έχετε τα προσωπικά σας κίνητρα και πιστεύετε ότι όλα είναι δυνατά αν εργάζεστε αρκετά σκληρά, τότε, πράγματι, είστε πιθανός υποψήφιος για εργασιακή εξουθένωση. Αλλά το ίδιο ισχύει και αν είστε ένας αυστηρός τελειομανής με μη ρεαλιστικές προσδοκίες και στάνταρντς.

Σε μια εργασία που δεν προσφέρει ιδιαίτερη αναγνώριση, με πολλές επαφές με διάφορους ανθρώπους και με πολλές προθεσμίες, οι πιθανότητες εμφάνισης της εργασιακής εξουθένωσης αυξάνονται.

Ο δρόμος για την εργασιακή εξουθένωση είναι στρωμένος με καλές προθέσεις. Και βέβαια δεν υπάρχει τίποτα το μεμπτό και αξιοκατάκριτο στο να είναι κανείς ιδεολόγος, σκληρά εργαζόμενος, τελειομανής ή να έχει τα προσωπικά του κίνητρα για να πετυχαίνει, και, φυσικά, είναι καλό να έχει κανείς υψηλές προσδοκίες και φιλοδοξίες. Όλα αυτά είναι αξιοθαύμαστα χαρακτηριστικά στην κουλτούρα μας.

Η έλλειψη επαφής με την πραγματικότητα είναι τελικά ο ένοχος. Οι μη ρεαλιστικές προσδοκίες και φιλοδοξίες στη δουλειά είναι καταδικασμένες σε αποτυχία και απογοήτευση. Η προσωπικότητα του υποψήφιου για εργασιακή εξουθένωση είναι αυτή που τον ωθεί να προσπαθεί πεισματικά, χωρίς να αντιλαμβάνεται την όλη κατάσταση και φορώντας παρωπίδες, μέχρι τελικής πτώσης.

Τα στάδια της εργασιακής εξουθένωσης

Η εργασιακή εξουθένωση εξελίσσεται σε στάδια τα οποία ακολουθούν το ένα το άλλο και εμπλέκονται σε τέτοιο βαθμό, που πολλές φορές το υποψήφιο θύμα δεν το αντιλαμβάνεται καν στην πορεία των πραγμάτων. Αυτά τα στάδια περιλαμβάνουν:

1. Τον... μήνα του μέλιτος

Στη διάρκεια αυτού του σταδίου, η εργασία δείχνει καταπληκτική.

Ο εργαζόμενος έχει απεριόριστη διάθεση, ενθουσιασμό και ενέργεια και οτιδήποτε φαίνεται να είναι δυνατό να γίνει.

Ο εργαζόμενος λατρεύει τη δουλειά του και αυτή λατρεύει τον εργαζόμενο.

Ο εργαζόμενος πιστεύει ότι η συγκεκριμένη εργασία θα καλύψει όλες του τις ανάγκες κι επιθυμίες και θα επιλύσει όλα του τα προβλήματα. Είναι ενθουσιασμένος με τη δουλειά, τους συναδέλφους και το εργασιακό του περιβάλλον.

2. Το ξύπνημα

Καθώς το προηγούμενο στάδιο αρχίζει να ξεφτίζει, εμφανίζεται το στάδιο του ξυπνήματος, με τη συνειδητοποίηση ότι οι αρχικές προσδοκίες δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Η εργασία δεν είναι όπως ακριβώς την περίμενε ο εργαζόμενος, δεν καλύπτει όλες τις ανάγκες του, οι συνάδελφοι και το εργασιακό περιβάλλον έχουν τα μειονεκτήματά τους και οι ανταμοιβές και η αναγνώριση είναι λιγοστές.

Καθώς ο εργαζόμενος προσγειώνετα απότομα στην πραγματικότητα και αυξάνεται η απογοήτευσή του, αισθάνεται σύγχυση. Αντιλαμβάνεται ότι κάτι δεν πάει καλά, δεν μπορεί όμως να το κατονομάσει.

Η τυπική αντίδραση σε αυτό το στάδιο είναι να προσπαθήσει να εργαστεί ακόμα πιο σκληρά για να εκπληρώσει τα όνειρά του. Αλλά η σκληρή δουλειά δεν αλλάζει τίποτα και ο εργαζόμενος αρχίζει να γίνεται ολοένα και πιο κουρασμένος, απογοητευμένος και να βαριέται. Αμφισβητεί τις ικανότητές του και την επάρκειά του και αρχίζει να χάνει την αυτοπεποίθησή του.


3. Εργασιακή εξουθένωση

Καθώς η εργασιακή εξουθένωση ξεκινάει, ο αρχικός ενθουσιασμός και η ενέργεια του εργαζόμενου αντικαθίστανται από χρόνια κούραση κι εκνευρισμό. Αλλάζουν οι διατροφικές συνήθειες καθώς και οι συνήθειες του ύπνου του ατόμου αυτού, το οποίο καταφεύγει σε συμπεριφορές απόδρασης, όπως υπερβολικό σεξ, ναρκωτικά, εξουθενωτικά πάρτυ και υπερβολικές αγορές.

Ο εργαζόμενος γίνεται αναποφάσιστος και η αποδοτικότητά του μειώνεται. Οι συνάδελφοι και οι προϊστάμενοι το παρατηρούν αυτό. Εκτός κι αν κανείς το αντιληφθεί εγκαίρως και δράσει άμεσα, το επόμενο στάδιο της εργασιακής εξουθένωσης παραμονεύει: ο εργαζόμενος θυμώνει όλο και περισσότερο, απογοητεύεται και κατηγορεί τους άλλους για τις δυσκολίες του.

Γίνεται κυνικός, απομονωμένος, και ασκεί υπερβολική κριτική στον εργασιακό του χώρο, τους συναδέλφους και τους προϊσταμένους. Η χρήση του αλκοόλ και των ναρκωτικών γίνεται προβληματική.


4. Εργασιακή εξουθένωση σε όλο της το μεγαλείο

Εκτός κι αν ο εργαζόμενος "ξυπνήσει" και διακόψει αυτή τη διαδικασία ή αν κάποιος άλλος παρέμβει, η εργασιακή εξουθένωση εμφανίζεται σε όλο της το μεγαλείο. Η απελπισία είναι το βασικό χαρακτηριστικό αυτού του σταδίου. Αυτό μπορεί να πάρει αρκετούς μήνες, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις χρειάζεται 3-4 χρόνια.

Ο εργαζόμενος αισθάνεται μια κατακλυσμική αίσθηση αποτυχίας και μια απύθμενη απώλεια του αυτοσεβασμού και της αυτοπεποίθησής του. Αισθάνεται κατάθλιψη καθώς επίσης νιώθει μόνος και ψυχικό κενό. Η ζωή μοιάζει να μην έχει νόημα και υπάρχει μια παραλυτική στάση του στυλ "και ποιο είναι το νόημα;" απέναντι σε κάθε τι.Ο εργαζόμενος χάνει τις ελπίδες του για το μέλλον. Λέει ότι θα τα παρατήσει και θα φύγει μακριά. Αισθάνεται αποκαμωμένος, σωματικά και ψυχικά. Είναι πιθανό να έχει μια νευρική ή σωματική κατάρρευση.


5. Το φαινόμενο του φοίνικα

Τελικά, ο εργαζόμενος μπορεί να αναγεννηθεί από τις στάχτες του, σαν τον φοίνικα, αλλά κάτι τέτοιο χρειάζεται χρόνο.

Καταρχήν, το βασικότερο για τον εργαζόμενο είναι να ξεκουραστεί και να ηρεμήσει. Θα πρέπει να φύγει λίγες μέρες διακοπές. Στη συνέχεια θα πρέπει να αναθεωρήσει τις προτεραιότητές του, το εργασιακό του πρόγραμμα και να δράσει ανάλογα. Θα πρέπει επίσης να αναθεωρήσει τις φιλοδοξίες και τις προδοκίες του, ώστε να είναι ανάλογες με την πραγματικότητα.

Το κλειδί εδώ είναι να πάρει αυτές τις αποφάσεις ο ίδιος ο εργαζόμενος και να μην προσπαθήσει να κάνει αυτό που του υποδεικνύουν οι άλλοι, γιατί κάτι τέτοιο είναι καταστροφικό σε τελευταία ανάλυση.
Τέλος, ο εργαζόμενος θα πρέπει να βρει τις ισορροπίες όχι μόνο στον εργασιακό του χώρο αλλά και στην υπόλοιπη ζωή του. Θα πρέπει να επενδύσει σε οικογενειακές και φιλικές σχέσεις, χόμπυ, άθληση και σωματική δραστηριότητα. Καθώς θα εξερευνεί και άλλους τομείς θα αποσυνδέσει την εργασία με την προσωπική του ταυτότητα και θα βρει άλλες πηγές χαράς, αισιοδοξίας και καλής απόδοσης.

Από την Δρ Λίζα Βάρβογλη, Ph.D. Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου