Ο πραγματικός ΕΟΠΥΥ

Του Λυκουργου Λιαροπουλου*

Ενιαίος Οργανισμός Παροχής Υπηρεσιών Υγείας. 

Ονειρο 35 ετών, ίσως γίνει πραγματικότητα, καθώς τα τέσσερα μεγάλα «Ταμεία Υγείας» ενώνονται σε ένα νομικό πρόσωπο. Πρωτοεμφανίστηκε το 1976 στην Εκθεση για την Υγεία του ΚΕΠΕ. Επανήλθε ως νομοθετική ρύθμιση με τον ν. 1397/83 για το ΕΣΥ, αλλά έπεσε θύμα συνδικαλιστικής αμετροέπειας, όταν ο πρόεδρος της Βουλής Γ. Αλευράς, πρώην πρόεδρος των τραπεζοϋπαλλήλων, έθεσε βέτο. Ξεχάστηκε για χρόνια, καθώς οι πολιτικές εξουσίες υπέκυπταν σε κομματικά και συνδικαλιστικά στελέχη που βολεύονταν με τα προνόμια και οφέλη της συμμετοχής στη διοίκηση και διαχείριση των Ταμείων. Τρίτη και φαρμακερή προσπάθεια το 2011, από δύο υπουργούς, τον βολονταριστή Λοβέρδο, που φημίζεται για τη σύλληψη (ενίοτε και ατελή) μεγάλων πρωτοβουλιών, και τον μετρημένο τεχνοκράτη Κουτρουμάνη. 

Δυστυχώς, η σημερινή εκδοχή του ΕΟΠΥΥ

δικαιώνει την εικόνα του δεύτερου, αλλά όχι και του πρώτου, από τον οποίο θα περιμέναμε «τη μεγάλη εικόνα». Ο νεοπαγής οργανισμός χαρακτηρίζεται από ελλιπή προετοιμασία, σύγχυση στόχων και σκοπού και ατυχία λόγω της κρίσης μέσα στην οποία γεννήθηκε. Ακόμη και έτσι, αν η προσπάθεια τελεσφορήσει, με αλλαγές στον σκοπό και τρόπο λειτουργίας, οι δύο υπουργοί θα μείνουν, δικαίως, ως αναμορφωτές της Υγείας και της Κοινωνικής Ασφάλισης.

Η ελλιπής προετοιμασία έγκειται στη συνήθη τσαπατσουλιά κατά την εισαγωγή νέων θεσμών και οργανωτικών σχημάτων στη χώρα μας. Η δημόσια διοίκηση αδυνατεί να κάνει τα απλά, όπως να βρει κτίρια, γραφεία και τηλέφωνα, να φτιάξει οργανισμούς, να κάνει μετατάξεις, να εκδώσει εγκυκλίους, να υπολογίσει υποχρεώσεις σε χρονική συνάρτηση με τα έσοδα κ.λπ. Αποτέλεσμα, οι διαμαρτυρίες γιατρών, φαρμακοποιών και ίσως, σύντομα, των πολιτών. Το ότι οι διαμαρτυρίες είναι και πολιτικά και κομματικά ιδιοτελείς, δεν απαλλάσσει τα υπουργεία από την αδυναμία τους να χειριστούν με τρόπο σαφή ημερομηνίες, ποσά και διαδικασίες πληρωμής. Αν περίμεναν ότι τέτοια κοσμογονία θα έμενε ανεκμετάλλευτη από πολιτικούς αντιπάλους και «μπαχαλάκηδες», τότε να προσθέσουμε και την αφέλεια στις αδυναμίες τους.

Η σύγχυση στόχων και σκοπού του ΕΟΠΥΥ είναι ουσιαστικότερο πρόβλημα, αφού αφορά την πολιτική σύλληψη και τον σχεδιασμό. Είναι προφανές προς το «Π–Παροχής» είναι άστοχο και μάλλον εννοεί «Π–Πληρωμής». Η συνένωση ασφαλιστικών φορέων δεν «παρέχει» υπηρεσίες υγείας. Απλώς πληρώνει για τις υπηρεσίες που παρέχουν δημόσια και ιδιωτικά νοσοκομεία, κέντρα υγείας, διαγνωστικά κέντρα, συμβεβλημένοι ιδιώτες γιατροί και φαρμακεία. Ως οργανισμός πληρωμής, ανήκει μόνο ή κυρίως στο υπουργείο Κοινωνικής Ασφάλισης. Η σύγχυση ίσως οφείλεται στην ένταξη του ΙΚΑ, με τις δικές του υπηρεσίες παροχής ιατρικών, κυρίως, υπηρεσιών. Ετσι, όμως, επέβαλε, κακώς, και την εμπλοκή του υπουργείου Υγείας.

 Με την ευκαιρία, είχαμε και τη σύλληψη, αντιγραφή από το εξωτερικό, και βιαστική εφαρμογή των Κεντρικών Ενιαίων Νοσηλίων–ΚΕΝ. Ενα απλό εργαλείο υπολογισμού ασφαλιστικής αποζημίωσης κατέληξε να σηματοδοτεί την οργάνωση του συστήματος υγείας με τη χρήση, σχεδόν εναλλακτικά, των νέων όρων ΕΟΠΥΥ και ΚΕΝ. Η τέλεια σύγχυση, που επιτρέπει αμφιλεγόμενους ακροβατισμούς, όπως η αποζημίωση μικρών ιδιωτικών κλινικών με 20% περισσότερο από ό,τι ο Ευαγγελισμός για την ίδια πάθηση. Για να γίνει ο ΕΟΠΥΥ οργανισμός παροχής υπηρεσιών πρέπει να αναλάβει τη λειτουργία των νοσοκομείων και των Κέντρων Υγείας του ΕΣΥ και των 30 οργανισμών που εποπτεύονται σήμερα από το υπουργείο Υγείας, αφού αυτοί μείνουν οι μισοί. Οι ΔΥΠΕ πρέπει να μετατραπούν σε περιφερειακές υπηρεσίες του ΕΟΠΥΥ και το υπουργείο Υγείας να μετατραπεί σε επιτελικό όργανο χάραξης πολιτικής υγείας με 250 καταρτισμένους υπαλλήλους, αντί για τους 1.500 που έχει σήμερα. Μαζί με την «καρδιά» της τρόικας, θα κέρδιζε αρκετά εκατομμύρια ευρώ και θα δικαιολογούσε την εμπλοκή του στον ΕΟΠΥΥ.

Και τώρα, η κυριότερη ένσταση. Η απλή συνένωση Ταμείων, χωρίς αναθεώρηση του ρόλου και του σκοπού του ΕΟΠΥΥ, θα έχει συνέπεια την οικονομική καχεξία του νέου θεσμού. Με έσοδα κυρίως ασφαλιστικές εισφορές εργαζομένων και εργοδοτών, σε εποχή υψηλής ανεργίας και βαθιάς ύφεσης, ο ΕΟΠΥΥ ξεκινάει με βέβαιο και διαρκές πρόβλημα χρηματοδότησης. Ενας οργανισμός, όπως η Εθνική Υπηρεσία Υγείας της Βρετανίας, μπορεί και πρέπει να στηρίζεται σε ένα προοδευτικό φορολογικό σύστημα. 

Προτείνω, συνεπώς, την κατάργηση των εισφορών ασφάλισης υγείας σε ΙΚΑ, ΟΑΕΕ και ΟΠΑΔ, που θα δώσει ανάσα σε οικογενειακούς προϋπολογισμούς και επιχειρήσεις. Η απώλεια εισφορών μπορεί να αντισταθμισθεί από αυξημένα φορολογικά έσοδα και εξοικονόμηση δαπανών που σήμερα χάνονται στη διαχείριση μιας κοινωνικής ασφάλισης υγείας χωρίς νόημα, αφού όλοι οι Ελληνες έχουν δικαίωμα σε υπηρεσίες υγείας. Αυτές οι δαπάνες μπορούν να μεταφερθούν στη χρηματοδότηση νοσοκομείων, που, επίσης, μπορούν να μειώσουν τις δαπάνες τους. 

Για παράδειγμα, η ανανέωση του ΕΣΥ με την έξοδο γιατρών που έχουν υπερβεί το 61ο ή 62ο έτος θα μειώσει δαπάνες, ενώ θα βελτιώσει την παροχή υπηρεσιών. Η άμεση συγχώνευση νοσοκομείων που έχει μελετηθεί, μπορεί, επιτέλους, να υλοποιηθεί. Υπάρχουν, όμως, και άλλες δυνατότητες από τον ανασχεδιασμό του ΕΟΠΥΥ. Η κατάργηση των εισφορών υγείας θα βοηθήσει άμεσα την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας και θα αυξήσει την απασχόληση. Η ελάφρυνση του μη μισθολογικού κόστους των επιχειρήσεων κατά 7,5%, αν μειώσει την εισφοροδιαφυγή στην ασφάλιση γήρατος, θα βοηθήσει στη χρηματοδότηση των συντάξεων, με όφελος για τον προϋπολογισμό. Τελικά, η ατυχία της έναρξης του ΕΟΠΥΥ σε εποχή βαθιάς οικονομικής κρίσης, μπορεί να εξελιχθεί σε ευκαιρία. 

Τώρα είναι η ώρα να αφήσουμε τα… μπαλώματα και να φτιάξουμε ένα νέο σύστημα κοινωνικής προστασίας με ασφαλή θεμέλια, 30 χρόνια μετά τη δειλή, πρώτη εφαρμογή του ΕΣΥ. Αυτή θα ήταν μια πραγματική και επωφελής μεταρρύθμιση και μια ευκαιρία γι’ αυτήν την κυβέρνηση να μην είναι απλώς διεκπεραιωτική.